Voetbal is emotie

Dagenlang had ik me verheugd op de bekerkraker tussen Ajax en AZ. In mijn geheugen zat nog de competitiewedstrijd (2-2) in Amsterdam, waar AZ met mooi voetbal de boventoon voerde, maar vergat de vis op het droge te trekken. De wedstrijd die nu bezig was haalde een beduidend minder niveau. Ik betrapte me erop dat ik enigszins verveeld hoopte op wat spectaculair spreekwoordelijk vuurwerk op het veld. Dit kwam sneller dan ik gehoopt had. Maar wel op een onverwachte en in Nederland unieke manier.

Na een aanval van AZ, stormt een 19-jarige jongeman via de relatief makkelijk toegankelijke invalidenplaats (Noordzijde) het veld op. Hij is boos op de AZ-doelman, Esteban.
Hij blijkt een stadionverbod te hebben en heeft zich laten ontvallen om de wedstrijd te willen ontregelen.

Hij is kiest AZ-doelman Estban Alvarez als slachtoffer. Niet alleen gaat het vijandige publiek tegen hem tekeer, de sluitpost is ook zijn dichtstbijzijnde mikpunt. De hooligan stormt op hem af en probeert hem een in de rug te trappen. Terwijl veiligheidsmensen te laat komen aanlopen, handelt Esteban in een primaire instinctieve reactie. Hij draait zich bijtijds om en kan een schop afweren. Zijn belager valt op de grond, en krijgt twee schoppen van de geschrokken doelman. Het einde voor de hooligan, maar het begin van dit verhaal. 

Scheidsrechter Nijhuis overlegt, neemt even de tijd om na te denken en op koele bijna autoritaire manier grijpt hij de rode kaart uit zijn borstzak. De nog steeds met adrenaline doordrenkte Esteban moet tegen gehouden worden, anders grijpt hij de arbiter bij de keel. AZ-spelers geloven hun ogen niet. Een groter contrast tussen 2 mensen is nauwelijks voor te stellen. Terwijl woede en ontzetting zich meester maakt van de AZ spelers, 

 loopt coach Gert Jan Verbeek het veld op en sommeert hen de kleedkamer op te zoeken. Het arbitrale trio blaast ook reddeloos de aftocht en even later voor het voorlopige einde. Emotie tegenover zakelijke regels.

Vervolgens zijn daar de reacties van Theo Jansen, Frank de Boer, financieel directeur Arie Slop, die zich op de vlakte houden. In ieder geval hoor ik geen steunbetuiging. Is het schuldbesef, vrees voor verkeerde uitspraken, een financiële strop, of verkeerde beslissingen. Kenmerken van hen,  die er zakelijk in staan.

Verbeek handelt juist uit (verstandige) woede. Het AZ kamp durft het veld niet meer op, is de officiële reden.  Angst, ongeloof  of woede? Op Twitter regent het ondertussen reacties. Bijna iedereen toont begrip voor de doelman en de actie van Verbeek. Demy de Zeeuws prijst Verbeek en het staken van de wedstrijd. Tijdens de persconferentie legt Nijhuis bedremmeld nog eens uit dat hij puur de regels heeft gevolgd.

De regel van de KNVB snap ik nog wel. Als ik als speler een toeschouwer in elkaar beuk, dan heeft dat weinig meer met sport te maken.  In het geval van AZ-keeper Esteban is er echter geen actie die door hem bewust gekozen is.  Het is verweer (noodweer) tegen een onverwachte  vliegende karatekick waarin een primaire reactie naar boven komt.

Nijhuis en consorten van de voetbalbond hadden  te rade moeten gaan bij regel nummer één: De redelijkheid. Begrijpelijk menselijk gedrag dat regels voor standaardsituaties naar de achtergrond verwijst.

De verantwoordelijken bij de KNVB, de scheidsrechterscommissie zijn blijkbaar lieden die òf nooit gevoetbald hebben òf een compleet gebrek aan emoties etaleren. Iets waar je niet in mee hoeft te gaan, maar wel begrip voor dient te hebben. Voetbal is namelijk emotie.

Waar zag ik dat eerder. Het was – toevalligerwijs?- in dezelfde Arena.  Oprechte woede tegenover onderkoelde zakelijkheid. De boze man was niet geïnformeerd over de aanstelling van een technisch directeur. Kom, hoe heet hij ook alweer?

Vreemd luchtje

Het is de laatste ronde in de poulefase van de Champions League; Ajax moet tegen Real Madrid de schade zien te beperken. De concurrent voor een plek bij de laatste 16 heet  Olympique Lyon, dat de strijd aangaat met Dinamo Zagreb. Zowel de Nederlanders als de Fransen kunnen op 8 punten eindigen. Ajax heeft echter een veel beter doelsaldo. De geplaagde Amsterdammers – waar binnen als buiten het veld donkere luchten zich samenpakken - kunnen wel een oppepper gebruiken.

Bij rust staat Ajax 0-2 achter en heeft Olympique op slag van rust met een afzwaaier 1-1 binnengeschoten. Na rust komt de Franse doelpuntenmachine op gang en is het binnen 7 minuten 1-4 voor Olympique.

Mijn gedachten gaan terug naar Spanje-Malta, het drama van Sevilla. Het was de laatste wedstrijd voor de kwalificatie EK 1984 in Frankrijk. Spanje weet dat ze met 11 doelpunten verschil moeten winnen, wat niemand voor mogelijk houdt. Na de 1-1 van Malta al helemaal niet meer. In de 2^e helft scoren ze als een dolle; de keeper (Bonello) ziet er niet goed uit en met een 12-1 overwinning plaatsen de Spanjaarden zich. Bondscoach Kees Rijvers ging tijdens die monsterscore bij de buren een potje kaarten. Hij geloofde niet in een slechte afloop en hoefde zijn zenuwen niet te verbijten.

Dat is bij deze wedstrijd anders, Frank de Boer heeft geen keuze en zal lijdzaam toekijken.  Ook de trainer van Ajax wenst(e) zich niet bezig te houden met rampscenarios. In recordtijd loopt Lyon uit naar 1-7. Zagreb laat (bewust?) over zich heen lopen. De Boer weet dat zijn ploeg vanaf de 70^e minuut nog zeker tweemaal moet scoren tegen het ongenaakbare Real.  Zijn ploeg rent, vliegt en ploetert. De Champions League dood lonkt, de gladiolen verwelken.  Het lukt niet en Frank Snoeks spreekt van een bittere avond voor het Nederlands voetbal. 
Na afloop een ploeg die verdoofd rondloopt.

De paralellen met de wedstrijd van Malta zijn overduidelijk. En dan heb ik het niet alleen over het scoreverloop. Ook voor Zagreb gaat het om een recordverlies en bijna alle goals vallen in de 2^e helft. Olympique heeft in de Franse competitie nooit meer dan 3 goals gemaakt. Wat zou men in de rust in de thee hebben gedaan bij Lyon? Of zou er wat in de thee zitten bij Dinamo?   

In Nederland wordt al gespeculeerd over een onderzoek en ik zie een foto van een knipogende Kroaat. 

De Franse krantenkoppen zijn daarentegen chauvinistisch-lyrisch over de prestatie van Lyon. Het is ook heel knap om 6 goals in een half uur te maken. Tegen Excelsior lukt je dat niet. Kritische geluiden komen alleen van de Franse toezichthouder van het gokwezen. Opvallend genoeg was sinds het begin van de tweede helft de goksite Unibet tot na het einde van de wedstrijd uit de lucht. De website gaf onderhoud op als reden. Raar, want zoiets plan je, als commercieel bedrijf niet in op het sportieve hoogtepunt van de week.

Ik kijk naar buiten en zie donkere luchten. Donker is niet helemaal het woord. Een vreemd luchtje, schiet het door mijn hoofd.

Het Uitsyndroom

Voor AZ koester ik warme gevoelens; ergens heb ik heb altijd al een zwak gehad voor het Galliërs clubje uit Alkmaar.
Het is 1980. ’s Avonds laat lig ik als klein jongetje, onder de dekens te luisteren naar mijn kleine transistorradio op minimale geluidssterkte. Het toenmalige AZ’67 komt uit in de UEFA Cup. Een tocht die hen via vergeten clubs als Red Boys, Radnicki Nis, FC Sochaux en Lokeren naar de finalewedstrijden tegen het Ipswich Town van Arnold Muhren en Frans Thijssen voert (0-3 uit verloren).

Wat toen al opviel, is dat in géén van de uitwedstrijden (afgezien van het altijd lastige Luxemburgse Red Boys Differdange) gewonnen werd. In 1980 was er geen haan die hier naar kraaide, maar volgens diverse media hebben de Alkmaarders tegenwoordig een (Europees) uit-syndroom.
In thuiswedstrijden is AZ een soepel ogende machine met fitte dynamische spelers, die in de vorm van de Zweed Rasmus Elm zijn motor én geheime wapen heeft. De 3 voorafgaande thuiswedstrijden in de competitie leverden soepele overwinningen op. AZ is zelfs recordhouder in Europees verband door 31 maal ongeslagen te blijven in de eigen veste.

De koploper van de eredivsie is echter verworden tot een patiënt. Een syndroom is een namelijk een ziektebeeld: een verzameling van steeds tezamen voorkomende klinische verschijnselen/ symptomen, die meerdere oorzaken kunnen hebben.
Het symptoom is duidelijk: Zo gauw men de lands- en provinciegrenzen verlaat, stroomt er geen kaas maar pap door de AZ-benen. Dit was duidelijk te zien in de laatste Europa League wedstrijd. In de wedstrijd tegen het nationaal uitgespeelde en internationaal uitgeschakelde Malmö FF, waren de Alkmaarders geen schim van zichzelf. Risicoloos, futloos en krampachtig voetbal leidde ertoe dat het middelmatige Malmö optisch een gevaarlijkere indruk achterliet. Toch waarschuwde de trainer al voor een onderschatting tegen de nog puntloze Zweden. Weer geen winst in een Europese uitwedstrijd. Een voortzetting van de reeks, die nu al bijna 3 jaar duurt. Is dit een patroon?

Ik zie nog hoe Louis van Gaal in 2007 op een zonnig Woudestein, geheel in stijl met de kleuren van zijn club, eerst rood dan wit aanloopt. Op bezoek bij het al gedegradeerde Excelsior vergooit men de titel op de laatste speeldag. Is het ziektebeeld toen ontstaan? “Excelsior uit, altijd lastig”, moet men in de spelersbus gedacht hebben. Afgelopen zondag tegen Heerenveen moet het Friese volkslied eveneens een unheimisch gevoel hebben opgeleverd. De thermometer gaf in elk geval 5-1 aan.

De oorzaken van het syndroom zijn lastiger te achterhalen. Als je ergens van bewust wordt gemaakt, ga je er op letten (ongeacht of het waar is). Voor je het weet wordt het een selffulfilling prophecy: de energie gaat de verkeerde kant op en spelers raken uit hun “flow”. Of is dit nu amateur-psychologie mijnheer Verbeek?

Mocht AZ in de Nederlandse competitie in de laatste speelronde nog titelkansen bezitten, dan hoop ik dat ze in hun eigen stadion spelen en zo niet, beterschap gewenst!